David Herlitz (1557-1636)

David Herlitz, zwany Herliciusem, to słynny lekarz, astrolog, poeta łaciński i historyk. Warto przybliżyć tę postać ze względu na jego związek ze Stargardem. Urodził się 28 grudnia 1557 r. w Zeitz koło Lipska. Studiował na kilku uniwersytetach (Lipsk, Wittenberga, Rostock) zdobywając wszechstronne wykształcenie. W 1581 r. objął funkcję rektora szkoły medycznej w Güstrow. W latach 1582-1583 pełnił funkcję fizyka miejskiego w Prenzlau oraz Anklam. Dwa lata później nawiązał współpracę z uniwersytetem w Greifswaldzie obejmując katedrę matematyki jako profesor, a następnie w 1597 zostając rektorem tejże uczelni. W roku 1598 został miejskim fizykiem w Stargardzie. Nieco później wyjechał do Lubeki pełnić tę samą funkcję, a w 1614 przybył ponownie do Stargardu.

W Stargardzie działania jego były bardzo zintensyfikowane – przede wszystkim kontynuował swoją działalność medyczną (posiadał niemalże już od dwóch dekad doktorat z medycyny uzyskany na podstawie rozprawy o epilepsji), w tworzonych przez siebie pismach popularyzował wiedzę medyczną i astronomiczną, pracował nad kalendarzami i judycjami (prognostyki astrologiczne), które w tamtym czasie cieszyły się dużą popularnością, a także sporządzał horoskopy. W niektórych pracach przekazywał bezpośrednie instrukcje dotyczące obserwacji ciał niebieskich i zjawisk astronomicznych tj. zaćmienia, komety. Wszystkie swoje pisma w tamtym okresie wydawał u drukarza w Szczecinie, Joachima Rhete. Wraz z nim wystarał się o przywilej, dzięki któremu mógł wydawać i kolportować swoje kalendarze nie tylko na Pomorzu, ale i w Brandenburgii, Meklemburgii, Lubece czy Polsce. Już po jego śmierci wydawane były nawet na Węgrzech.

Bogate zasoby biblioteczne, w tym rękopisy, wraz z całym domem Herlitza uległy bezpowrotnemu zniszczeniu w pożarze Stargardu, jaki wywołali Szwedzi broniący miasta przed atakiem wojsk cesarskich w październiku 1635 r. Niedługo po tym, 15 sierpnia 1636 r., zmarł.

Ilustracja: Karta tytułowa kalendarza Davida Herlitza, wydanego w Norymberdze w 1641 r. ze zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie